De ringgegevens

Er zijn sinds 1911 ruim ongeveer 154.000 eenden, verdeeld over 7 soorten, geringd, met een grote piek in de jaren vijftig. De meeste ringdata betreffen wintertaling, smient en wilde eend.

Tegenwoordig worden er in totaal jaarlijks ongeveer 280.000 vogels in Nederland geringd waarvan ca. 25% wordt teruggemeld. Uit ca. honderd landen zijn terugmeldingen bekend. Het ringwerk op eendenkooien is wegens gebrek aan opvolging geleidelijk afgenomen. In 2006 waren er nog vijf kooien bij het ringwerk betrokken die nog maar enkele honderden eenden per jaar ringden. De auteurs maken uit recherche in de archieven van het Vogeltrekstation en de Kooikersvereniging op, dat vooral in de jaren´30 van de vorige eeuw veel kooien betrokken zijn geweest bij het ringen van eenden. Uit vermelde namen in de ringboeken, is op te maken dat het vooral onderzoekers zelf waren die de eenden ringden. Soms staat de naam van een eendenkooi erbij vermeld, maar vaak alleen de plaatsnaam. Geringd werd op vele tientallen eendenkooien verspreid over het geheel Nederland. Zowel wilde eenden als blauwgoedsoorten werden geringd. Uit voorhanden zijnde gegevens blijkt, dat er ook in het geopende jachtseizoen werd geringd, ondanks dat de kooikers niet betaald kregen voor het afstaan van eenden voor het ringwerk. Uit archieven weten we dat het ITBON via de heren Eygenraam en Smit hierin een belangrijke rol gespeeld heeft. Zij probeerden het ringwerk op eendenkooien te stimuleren, opdat onderzoek naar trekgedrag en overleving mogelijk werd. Op enig moment werden er zelfs ringen beschikbaar gesteld aan elke kooiker die mee wilde werken aan het ringwerk. Dhr. W.H. Mol, toenmalige secretaris van de Kooikersvereniging, heeft een belangrijke intermediaire rol gespeeld in het ringwerk van die tijd.

Wat doet de WREN

In 2006 waren nog vijf Nederlandse kooien bij het ringwerk betrokken. Recent is door de Werkgroep Ringwerk Eendenkooien Nederland (WREN) een uitgebreid ringproject opgestart en de WREN streeft ernaar minimaal 15 jaar lang jaarlijks minstens 1000 eenden in enkele tientallen eendenkooien ringen. Hierbij heeft de WREN voorafgaand studiedagen en rapportage uitgevoerd. Na het binnenkomen van de met grote dank aanvaarde financiële bijdragen en toegezegde medewerking van alle benodigde organisaties (zie kadertekst ) is de WREN projectmatig aan de slag gegaan om meer kooien en kooikers te betrekken bij het ringwerk zodat er meer eenden geringd worden. Een mooie start vormde de inleidingen die door Vogeltrekstation en Erasmus MC zijn gehouden op de jaarvergadering van de Kooikersvereniging april 2009. Tevens was er al voorwerk op onderzoeksgebied verricht door Sjors Provoost. Deze verkenning monde in april 2008 uit in het rapport “Population dynamics and whereabouts of ducks ringed in The Netherlands”. Vervolgens is de WREN in samenwerking met het Vogeltrekstation aan de slag gegaan met de organisatie van de opleiding van kooikers en ringers en de uitvoering van het ringwerk. Dat vergt tijd omdat ervaring moet worden opgedaan met wetenschappelijk verantwoorde praktische uitvoering van het ringwerk. En dat is ook de kern van zaak: planmatig en projectmatig actief ringen op eendenkooien.

Vanaf 2008 is het aantal kooien betrokken bij het ringwerk toegenomen door inspanningen van de WREN. Momenteel zijn ruim 30 eendenkooien weer betrokken bij het ringen van eenden. Vanaf 2008 tot en met 2012 zijn er 6201 watervogels, verdeeld over 9 soorten, geringd op 24 eendenkooien. Via nieuwsbrieven worden deze resultaten onder de aandacht gebracht.

Werkgroep Ringwerk Eendenkooien Nederland

In de Werkgroep Ringwerk Eendenkooien Nederland (WREN) werken Kooikersvereniging, Eendenkooi Stichting, Natuurmonumenten, Staatsbosbeheer, Brabants landschap, Zuid-Hollands Landschap, Landschap Noord-Holland, Zeeuws Landschap, Gelders Landschap, It Fryske Gea, Groninger Landschap, Erasmus Medisch Centrum Rotterdam, SOVON, Vogeltrekstation Heteren en het NIOO-KNAW samen. Alle deelnemende partijen stellen middelen en/of mensen beschikbaar om dit mogelijk te maken. Zij stellen zich als doel de functies van eendenkooien in oorspronkelijke en innoverende zin te behouden en te versterken. Het watervogelonderzoek en specifiek het ringen van eendensoorten is daarbij een belangrijk hulpmiddel. De werkgroep richt zich hierop ter ondersteuning van wetenschappelijke, maatschappelijke en educatieve doeleinden. Het ringwerkproject van de WREN is mede mogelijk gemaakt door bijdragen van Prins Bernhard Cultuurfonds, Faunafonds, Van der Hucht de Beukelaar Stichting en Stichting Dierenrampenfonds en de deelnemende natuurbeheerders.

De resultaten van de WREN

Is de initiatiefnemer tot hernieuwd ringwerk in eendenkooien
WREN als ringproject van het Vogeltrekstation
Oprichting van de werkgroep, organiseren werkgroepbijeenkomsten e.d.(2006)
Organiseren van certificeringbijeenkomsten (2007)
Uitgever van nieuwsbrief: Where do ducks fly? (april 2008)
Organisatie Expert meeting Nieuwersluis (april 2008)
Opdrachtgever, facilitator en begeleider onderzoek: “Population dynamics and whereabouts of ducks ringed in the netherlands (nov. 2008)
Opsteller projectvoorstel “Hoe vliegen de eenden? hoeveel ringen de kooikers!”
Presentaties WREN activiteiten op jaarvergadering Kooikersvereniging april 2010
Onderzoeksopzet vooronderzoek medio augustus 2010
Organisatie scholings- en certificeringbijeenkomst september 2010
Uitgever nieuwsbrief ‘Een tussenstand” (mei 2012)
Organisatie 2 scholings- en certficeringsbijeenkomsten in 2012, 2013 en 2015
Symposium “100 jaar ringwerk in eendenkooien” 20 april 2013
Uitgave Ringboek “Blauwgoed, helen en halven, 100 jaar ringwerk in eendenkooien” 20 april 2013
Voortzetting van het praktische ringwerk.